Yüksek hızlarda araç lastikleri yalnızca dönmekle kalmaz, aynı zamanda yapısal olarak şekil değiştirir. Bu durum, merkezkaç kuvveti, ısı artışı ve iç basınç yükselmesi gibi fiziksel etkenlerin birleşimiyle oluşur. Ortaya çıkan bu deformasyon, lastiğin yanak ve sırt kısmının dışa doğru genişlemesine neden olur ve literatürde “Ballooning” olarak adlandırılır.
Ballooning Nedir?
Ballooning, yüksek hızda dönen lastiğin merkezkaç etkisiyle çapının artması, yanak ve sırt bölgesinin dışa doğru şişmesi durumudur. Bu etki özellikle:
- Yumuşak hamurlu lastiklerde
- Off-road veya mud terrain tip lastiklerde
- Yüksek torklu araçlarda
daha belirgin şekilde gözlemlenir.
Yumuşak kauçuk bileşenler ve esnek yanak yapısı, yüksek hızda daha fazla deformasyona yol açar.
Ballooning’in Sürüşe Etkileri
Yüksek hızda oluşan bu şekil değişimi, sürüş güvenliği üzerinde ciddi etkiler yaratabilir:
- Temas yüzeyinin değişmesi → Yol tutuşun azalması
- Stabilite kaybı → Özellikle virajlarda ve ani manevralarda dengenin bozulması
- Fren mesafesinin uzaması → Temas alanının düzensizleşmesi nedeniyle yavaşlama performansının düşmesi
- Direksiyon tepkilerinin zayıflaması → Hassas kontrolün kaybolması
- Yapısal hasar riski → Aşırı durumda karkas yırtılması veya lastik patlaması
Sürücüler Ne Yapmalı?
Ballooning etkisinin önüne geçmek ve güvenli sürüş sağlamak için şu adımlar kritik önem taşır:
- Hız Limitlerine Uyun
Aracın donanımına veya motor gücüne güvenerek lastiğin hız sınırını aşmak, ciddi güvenlik riskleri yaratır. - Doğru Hız Endeksine Sahip Lastik Seçin
Kullanım amacına ve aracın hız potansiyeline uygun lastikler tercih edilmelidir.
Örneğin, lastik yanak kodunda yer alan 91V ifadesindeki V, lastiğin 240 km/sa hıza kadar güvenli kullanılabileceğini belirtir. - Sınırda Kullanımda Riskleri Göz Ardı Etmeyin
Araç hızını lastiğin dayanım sınırına getiren durumlarda, ballooning riskinin arttığını unutmayın.
Dikkat!
Ballooning, çoğu sürücünün fark etmediği ancak yüksek hızlarda ciddi tehlikeler yaratan bir fiziksel etkidir. Doğru lastik seçimi ve hız limitlerine sadık kalmak, hem aracın performansını hem de yol güvenliğini korumanın anahtarıdır.
Yiğit Dedeoğlu
